Το Νόημα Του «Θεού»

Πως προσδιορίζεται η έννοια του Θεού μέσα από το Ισλαμικό πρίσμα.
Στο όνομα του Θεού,του Ελεήμονα, του Πολυευσπλάχνου
Είναι γνωστό το γεγονός ότι η κάθε γλώσσα έχει έναν ή και περισσότερους όρους που χρησιμοποιεί για τον χαρακτηρισμό του «Θεού». Συχνά όμως αυτό το ένα όνομα χρησιμοποιόταν και για μικρότερες θεότητες. Η κατάσταση όμως με τη λέξη «Αλλάχ» δεν είναι έτσι. Η λέξη «Αλλάχ» αποτελεί το ιδιαίτερο και το αποκλειστικό όνομα του Θεού, στα αραβικά. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να μπορεί να ονομαστεί «Αλλάχ». Το όνομα «Αλλάχ» δεν έχει ούτε πληθυντικό, ούτε γένος, ούτε υποκοριστικό. Αυτό δείχνει την ιδιαιτερότητα του ονόματος «Αλλάχ», συγκριτικά με τις αντίστοιχες λέξεις όπως η λέξη «Θεός» που έχει πληθυντικό «θεοί», θηλυκό «θεά» και υποκοριστικό «Θεούλης». Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να παρατηρηθεί ότι η λέξη «Αλλάχ» αποτελεί το ιδιαίτερο όνομα του Θεού και στην Αραμαϊκή, αδελφή της αραβικής, που ήταν η γλώσσα του Ιησού Χριστού. Η πίστη στον Ένα αληθινό Θεό είναι αποτέλεσμα του ισλαμικού μονοθεϊσμού. Για τον μουσουλμάνο ο Αλλάχ είναι ο Παντοδύναμος, ο Δημιουργός και ο Τροφοδότης των πάντων, που δεν παρομοιάζεται με τίποτε, και τίποτε δεν είναι παρόμοιό του: είναι δηλαδή ασύγκριτος. Οι οπαδοί του Μουχάμμαντ τον είχαν κάποτε ρωτήσει για τον Θεό, η απάντηση όμως ήρθε απευθείας από τον ίδιο τον Θεό, σε ένα σύντομο κεφάλαιο «σούρα» του Κορανίου, που θεωρείται σύνοψη για τη μοναδικότητά Του και θεμέλιο του μονοθεϊσμού. Αυτό είναι το 112ο κεφάλαιο που ονομάζεται «το αδιαίρετο» (Ασσαμαντ) και που λέει τα εξής: «Πες˙ ο Θεός είναι ένας˙ ο Θεός είναι αδιαίρετος. ούτε Γέννησε, ούτε γεννήθηκε. Ούτε υπάρχει κανείς ισοδύναμο Του» Κοράνι 112/1-4 Μερικοί μη μουσουλμάνοι, νομίζουν ότι ο Θεός στην Ισλαμική αντίληψη είναι αυστηρός, κακός, και απαιτεί μόνο υπακοή, δεν αγαπάει, ούτε συγκινείται. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτε πιο εσφαλμένο από αυτήν την ιδέα. Φτάνει να μάθουμε ότι 113 κεφάλαια από τα 114 του Κορανίου αρχίζουν στερεότυπα με τη γνωστή φράση «στο όνομα του Θεού, του Ελεήμονα και του Εύσπλαχνου». Εξαίρεση αποτελεί το ένατο κεφάλαιο (η μετάνοια), που δεν αρχίζει με τη φράση αυτή˙ παρατηρούμε όμως να περιέχεται στο 27ο κεφάλαιο και πιο συγκεκριμένα στο 30ο εδάφιο του. Σε ένα παραδοσιακό λόγο του προφήτη Μουχάμμαντ – ας αναπαύεται η ψυχή του – πληροφορούμαστε ότι «ο Θεός είναι πιο επιεικής για εσάς από ότι η θηλάζουσα μητέρα για το μωρό της». Ο Θεός είναι επίσης δίκαιος. Δεν αδικεί κανέναν. Ανταμοίβει τους αγαθοεργούς που είναι θεοσεβείς, ως εκδήλωση ευχαρίστησής Του˙ αντίθετα τους κακοποιούς και αμαρτωλούς τους τιμωρεί κατάλληλα. Πράγματι η θεία ευσπλαχνία εκδηλώνεται ολοφάνερα στην απόλυτη δικαιοσύνη του. Οι καλοί δεν πρέπει να ‘χουν την ίδια μεταχείριση με τους κακούς, εφόσον ο Θεός είναι δίκαιος. Η αναμονή της ίδιας τύχης και για τις δύο αντίθετες εικόνες προσβάλλει την ίδια την πίστη στο Θεό και στη Δευτέρα Παρουσία και κατά συνέπεια ανατινάζει κάθε προσπάθεια για ηθική και κοινωνική ζωή σε αυτόν τον κόσμο. Τα εξής Κορανικά εδάφια είναι αρκετά σαφή και ευθέα. «Υπάρχουν για τους ευλαβείς στο Θεό τους, παράδεισοι ευημερίας. Να μεταχειριστούμε τους ευλαβείς σαν τους εγκληματίες; Μα τι πάθατε; Πώς το κρίνετε; (68/34-36).Το Ισλάμ δεν επιτρέπει να παρομοιαστεί ο Θεός με κανένα από τα πλάσματά Του, ούτε υποστηρίζει τον ισχυρισμό ότι ο Θεός επιλέγει ορισμένα άτομα ή έθνη, βάσει πλούτου, εξουσίας ή φυλής. Μια είναι η βασική αρχή του Ισλάμ «όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι». Οι άνθρωποι μπορούν να διακριθούν και να κερδίσουν την ευμένεια του Θεού μόνο με τη σωστή πίστη και πράξη. Ο Θεός είναι ελεύθερος από τα ανθρώπινα ελαττώματα, γι’ αυτό, η ιδέα π.χ. ότι αναπαύθηκε την έβδομη μέρα της δημιουργίας, ή ότι πάλεψε ο Θεός με έναν από τους στρατιώτες του, ή ότι του άρεσε να βασανίζει, ή ότι ενσαρκώθηκε σε κάποιο άνθρωπο ή το αντίθετο, τέτοιες ιδέες θεωρούνται από ισλαμικής απόψεως βλασφημίες. Η αποκλειστική χρήση του ονόματος Αλλάχ ως ιδιαίτερο όνομα του Θεού, αποδεικνύει τη σημασία που δίνει το Ισλάμ στην αγνή πίστη στο Θεό, που είναι η ουσία του κηρύγματος όλων των προφητών. Γι’ αυτό το λόγο το Ισλάμ θεωρεί ότι κάθε συσχέτιση οποιασδήποτε θεότητας ή προσωπικότητας με το Θεό αποτελεί ένα μέγα σφάλμα που δεν συγχωρείται ποτέ, παρά το γεγονός ότι ο Θεός μπορεί να συγχωρεί τα πάντα. Ο Θεός πρέπει να είναι διαφορετικός στην ουσία, από τα πλάσματα που δημιουργεί, επειδή εάν είναι όμοιός τους στην ουσία τότε θα ήταν και αυτός πρόσκαιρος, και κατά συνέπεια θα χρειαζόταν ο ίδιος κάποιο δημιουργό. Αυτό σημαίνει ότι δεν του μοιάζει τίποτα. Και εφόσον δεν είναι πρόσκαιρός, τότε είναι αιώνιος. Αλλά εάν είναι αιώνιος, δεν γεννάται από τίποτε, και εφόσον δεν γεννάται από τίποτα, αυτό σημαίνει ότι τίποτα δεν του προκαλεί συνέχεια της ύπαρξής Του άρα είναι αυτόνομος. Είναι αυτάρκης και αυτόνομος, ή με τη χρήση του κορανικού όρου «Αλ-καγιούμ». Ο Δημιουργός δεν δημιουργεί μόνο με την έννοια ότι δίνει ύπαρξη, αλλά επιπλέον τη διατηρεί για ορισμένο χρονικό διάστημα και ύστερα επιτρέπει τη φθορά και το θάνατο. Είναι το απόλυτο αίτιο για ό,τι συμβεί. «Ο Θεός είναι Δημιουργός παντός πράγματος και είναι για το κάθε τι Προστάτης. Του ανήκουν τα κλειδιά των ουρανών και της γης». Κοράνι 39/62-3«Δεν υπάρχει κανένα πλάσμα στη γη που να μηφροντίζεται απ’ Αυτόν και που να μη γνωρίζει την κατοικία του, και την αποθήκη του, κάθε πράγμα βρίσκεται σε ξεκάθαρο βιβλίο». Κοράνι 11/6 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥΕφόσον ο Θεός είναι αθάνατος και αιώνιος, έτσι είναι και οι ιδιότητες του Θεού. Ο Θεός ούτε χάνει ούτε κερδίζει νέες ιδιότητες διότι είναι τέλειος. Τέλειες είναι και οι ιδιότητές του. Το ερώτημα είναι, κατά πόσον είναι δυνατό να συνυπάρχουν, περισσότεροι από ένα θεοί, με τις ίδιες απόλυτες ιδιότητες; Δηλαδή μήπως γίνεται να συνυπάρχουν ταυτόχρονα – δύο απόλυτα παντοδύναμοι δημιουργοί Θεοί; Εάν σκεφτούμε καλά, έστω για μια στιγμή θα καταλήξουμε στο ότι αυτό είναι αδύνατο. Το Κοράνιο συνόψισε αυτό το δίλημμα στο εξής εδάφιο: «Ο Θεός δεν έχει κανένα γιο, ούτε υπάρχει κανένας άλλος Θεός μαζί Του, αλλοιώς θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους και θα προσπαθούσε ο ένας να κυριαρχήσει στον άλλον». Κοράνι 23/91 Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥΤο Κοράνιο μας εφιστά την προσοχή στην πλαστότητα των άλλων λεγόμενων «θεών» και απευθύνει ένα ερώτημα στους ειδωλολάτρες: «Είναι δυνατό να λατρέψετε τα χειροποίητα από σας είδωλα, ή, μήπως, να τα έχετε προστάτες; Οι προστάτες σας είναι τόσο ανίκανοι, ώστε δεν μπορούν να προστατέψουν ούτε τους ίδιους τους εαυτούς τους». Για τους λάτρεις των ουράνιων σωμάτων είχε αναφερθεί ως παράδειγμα το περιστατικό του Αβραάμ: «... Και όταν σκοτείνιασε η νύκτα, είδε έναν πλανήτη, είπε:αυτός είναι ο Θεός μου, όταν έδυσε όμως, είπε:δεν αγαπώ τους δύοντες. Και όταν είδε τη σελήνη να ανατέλλει είπε ιδού είναι ο Θεός μου, όταν έδυσε όμωςείπε, εάν δεν με κατευθύνει ο Θεός μου θα είμαι από τους χαμένους. Όταν είδε τον ήλιο να ανατέλλει είπε: αυτός είναι ο Θεός μου, αυτός είναι μεγαλύτερος, όταν έδυσε όμως είπε: ω, έθνος μου, είμαι αθώος από την ειδωλολατρεία σας. Έχω στρέψει το πρόσωπό μουπρος Αυτόν που δημιούργησε τους ουρανούς και τη γη,ορθόδοξος είμαι και δεν είμαι από τους ειδωλολάτρες». Κοράνι 6/76-79 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ Για να είναι κανείς μουσουλμάνος, και πραγματικά υπάκουος στο Θεό, είναι απαραίτητο να είναι μονοθεϊστής, να πιστεύει δηλαδή στον Ένα και Μοναδικό Θεό, με όλες τις ιδιότητές του, ως ο μόνος Δημιουργός του σύμπαντος, ο Διατηρητής και ο Τροφοδότης των πάντων. Η τέτοια πίστη ονομάστηκε αργότερα «Ταουχίντ Αλ ρουμπουπία» δηλ. η μοναδικότητα στην κυριότητα, πίστη που δεν είναι αρκετή μόνη της. Αρκετοί ειδωλολάτρες πιστεύουν ότι μόνο ο ανώτερος Θεός μπορεί να κάνει τα πάντα, αλλά αυτό δεν τους κάνει μουσουλμάνους. ʼρα κάτι άλλο πρέπει να προστεθεί, αυτό είναι το «Ταουχίντ – Αλ-ουλουχία» δηλαδή η μοναδικότητα στη θεότητα που είναι το δεύτερο σκέλος του μονοθεϊσμού. Σημαίνει ότι ο μόνος που είναι άξιος λατρείας είναι ο Θεός, και κατά συνέπεια δεν πρέπει να λατρευτεί τίποτε εκτός απ’ Αυτόν. Αφού αποκτά κανείς αυτή τη γνώση για το Μοναδικό και Αληθινό Θεό, πρέπει σταθερά να πιστέψει σε Αυτόν, και να μην αφήνει τίποτε να τον εκτροχιάσει από αυτή την πίστη. Όταν εγκαθίσταται η πίστη στην καρδιά, προκαλεί μια ορισμένη διανοητική κατάσταση που οδηγεί σε συγκεκριμένες πρακτικές εφαρμογές. Ο συνδυασμός αυτής της διανοητικής κατάστασης και των πρακτικών εφαρμογών, αποτελεί την απόδειξη της σωστής πίστης. Ο προφήτης είπε: «η πίστη είναι αυτό που έμεινε στην καρδιά, και επαληθεύτηκε στην πράξη». Το πιο σημαντικό μεταξύ άλλων είναι το αίσθημα της ευγνωμοσύνης προς το Θεό, που μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ουσία» της λατρείας (ιμπαντάτ). Το αίσθημα της ευγνωμοσύνης προς το Θεό είναι τόσο απαραίτητο, ώστε ο αγνώμονας καλείται άπιστος, αυτός που αρνείται δηλαδή την ύπαρξη του Θεού παρά τις διάφορες αποδείξεις. Ο πιστός αγαπά και ευχαριστεί το Θεό για τα απεριόριστα αγαθά που του χαρίζει. Αισθάνεται πάντα ότι τα καλά του έργα, είναι ελλειμματικά, γι’ αυτό είναι πάντα ανήσυχος μήπως θα τιμωρηθεί από το Θεό σύντομα ή αργότερα˙ είναι πάντα φοβούμενος. Παραδίδεται σε Αυτόν και Τον υπακούει αδιαμαρτύρητα. Δεν είναι δυνατόν να φθάσει κανείς την τέτοια πνευματική κατάσταση χωρίς να επικοινωνεί συνέχεια με το Θεό μέσω της προσευχής. Για να έχει κανείς τόσο γερή πίστη πρέπει να θυμάται πάντα το Θεό, αλλιώς η πίστη του αυτή, συρρικνώνεται και τελικά αποσβήνεται. Το Κοράνιο για να κρατά ζωντανό το αίσθημα της ευγνωμοσύνης, επαναλαμβάνει τακτικά τις ιδιότητες του Θεού, σε διάφορα εδάφια, όπως τα ακόλουθα:«Αυτός είναι ο Θεός, δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός απ’ Αυτόν, ο γνώστης των αοράτων και των ορατών,είναι ο Ελεήμονας ο Εύσπλαχνος. Είναι ο Θεός που δεν υπάρχει εκτός απ’ Αυτόν Θεός, ο Βασιλιάς, ο Αγιότατος, ο Ειρηνικός, ο Πιστός, ο Κυρίαρχος,ο Αξιοπρεπής, ο Αυτάρκης, ο Υψηλόφρων, Ανώτερος από κάθε συνεταίρο. Αυτός είναι ο Θεός, ο Δημιουργός, ο Πλάστης, ο Διαπλάστης, Του ανήκουν τα πιο όμορφα ονόματα Τον δοξάζει ό,τι βρίσκεται στους ουρανούς καιστη γη, και είναι ο Αξιοπρεπής ο Πάνσοφος»Κοράνι 59/22-24.«Ο Θεός, που δεν υπάρχει Θεός εκτός απ’ Αυτόν, ο Ζωντανός, ο Υπευθυνότατος, δεν τον πιάνει ούτε υπνηλία ούτε ύπνος. Σε Αυτόν ανήκει ό,τι είναι στουςουρανούς και στη γη. Ποιος θα μπορούσε να μεσολαβήσεισε Αυτόν χωρίς την άδειά Του˙ γνωρίζει το μέλλον και το παρελθόν και τίποτα δεν αποκτιέται από τη γνώση του εκτός εάν θέλει. Η έδρα Του καταλαμβάνει τους ουρανούς και τη γη, και δεν τον κουράζει η δια-τήρηση των δύο αυτών. Και είναι ο Ύψιστος, ο Σπουδαίος» Κοράνι 2/255.«Ω, Βιβλικοί, μην υπερβάλλετε στη θρησκεία σας, και μην πείτε για το Θεό εκτός από την αλήθεια.Ο Μεσσίας, ο Ιησούς, γιος της Μαρίας, είναι Απόστολος του Θεού και ο λόγος Του, που απέστειλε στη Μαρία, και Πνεύμα απ’ Αυτόν. Πιστέψτε στο Θεό και στους αποστόλους Του, και μην πείτε τρεις, σταματήστε καλύτερα, ο Θεός είναι μόνο Ένας, είναι πιο άγιος από το ναέχει γιο. Δικά του είναι ότι στους ουρανούς και στη γη. Φτάνει ο Θεός προστάτης». Κοράνι 4/171.Για περαιτέρω ανάγνωση στο Ισλάμ: • T.B. Irving, et al.: The Quran: Basic Teachings• Hamuda Abdulati: Islam in Focus• M. Qutb: Islam: The Misunderstood Religion• Maudoodi: Towards Understanding Islam• Maurice Bucaille: The Bible, The Quran and Science• Suzanne Haneef: What Everyone Should Know About Islam and the Muslims
Πηγή: www.islam.gr